Ideeën

Wat kwaad is er dat ik niet gedaan heb, en zo ik het niet gedaan heb dan toch heb gezegd, of zo ik het niet heb gezegd, dan toch heb gewild? (Augustinus, Belijdenissen, IX,1)

Wat de drieslag ellende-verlossing-dankbaarheid betreft heb ik het beeld gehoord van de drie strengen die inééngevlochten het koord van het geloof vormen.

Regelmatig ga ik voor in gemeenten die de catechismusprediking niet (meer) kennen. In deze gemeenten lees ik dan naast of soms in plaats van de Apostolische Geloofsbelijdenis een zondag uit de HC. Het is m.i. een goede manier om de band met de HC te verstevigen. Op hemelvaartdag las ik Zondag 18 in een gemeente voor en men was daar dankbaar voor.

Een uitstekend hulpmiddel bij het maken van de catechismuspreek (of catecheseles) is:
WOORDENBOEK voor bijbellezers. Onder redactie van dr. A. Noordegraaf, dr. G. Kwakkel, dr. S. Paas, dr. H.G.J. Peels, dr. A.W. Zwiep. Uitgegeven door uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer 2005.
Men vindt in dit boek maar liefst 195 bijbelse thema's/ woorden, zoals almacht, dank, doop, gemeente, koninkrijk van God, schepping, zonde, enz. enz.
Juist als men de catechismuspreek als een (bijbelse) themapreek ziet, is dit boek echt een aanrader.

Een predikant vertelt:
?Wat misschien wel bijzonder is en daarom reageer ik, is dat wij hier in onze gemeente, en ik ben er in mijn vorige gemeente mee begonnen, een jaarthema koppelen aan de stof van de Catechismus. Ik preek in mijn vorige gemeente een seizoen over de Tien Geboden, a.d.h. van de Catechismus. De ouderlingen namen dit onderwerp mee op huisbezoek. Dat was aangekondigd via het gemeenteblad. Voorafgaand aan de huisbezoeken spraken we over de Tien Geboden op een consistorievergadering. En dan in de zin van: hoe stel je het onderwerp in huisbezoeken aan de orde, welke vragen zouden er leven etc. Omdat de ouderlingen daarna met dit thema gaan werken, zijn ze op zo?n consistorievergadering meer er op gericht erover te leren. Verder kon ik wat met hun vragen en opmerkingen bij het maken van de preken. Ik maakte verder een stencil voor de ouderlingen met vragen die ze tijdens het huisbezoek over het thema zouden kunnen stellen, om het onderwerp aan de orde te krijgen. Verder hielden we een gemeenteavond over het vierde gebod: ?Hoe ga je om met de rustdag?? Die gemeenteavond was meer gericht op onderling gesprek. De preek over het vierde gebod was er aan voorafgegaan en dus beluisterd. Op de gemeenteavond kon het praktischer worden vanuit persoonlijk gesprek binnen de gemeente. Zo?n gemeenteavond helpt ook in die zin: Ik merk dat het nogal eens niet makkelijk is om vanaf de preekstoel echt heel concreet te worden. Situaties liggen immers nogal eens heel verschillend en heel complex. Via het middel van het gesprek kan het op een gemeenteavond wel concreter worden. Het jaar erop hadden we het jaarthema ?Het gebed?, n.a.v. het Onze Vader in de Heidelbergse Catechismus. Ik herinner me een mooie gemeenteavond bij dat thema. De Jeugdvereniging had de avond met mij voorbereid. De avond was druk bezocht, met mensen van allerlei leeftijden. Er was veel tijd uitgetrokken voor groepsgesprek. Ouderen waren verbaasd en verwonderd te horen hoe de jongeren leefden met gebed. En men bevroeg elkaar onderling. Ook hadden we die avond bewust tijd uitgetrokken voor gezamenlijk gebed. Drie mensen van verschillende leeftijden gingen in het gebed voor en hadden van te voren afgesproken voor welke terreinen zij zouden bidden. Dat was een hele rijke ervaring! Dat thema ?gebed? kon meteen weer aan de orde komen op huisbezoeken. Opnieuw spraken we erover in een consistorievergadering en maakte ik een stencil als hulp voor het gesprek over gebed op huisbezoek.
Nu in de huidige gemeente hebben we dit jaar de Sacramenten als thema, weer gekoppeld aan de catechismusprediking. Het najaar ?Heilige Doop? en het voorjaar ?Heilig Avondmaal?. Weer maakte ik een stencil over hoe de Heilige Doop in huisbezoek aan de orde kan komen. We hadden een boeiende en leerzame consistorievergadering daarover. Verder hadden we een gemeenteavond over de doop. Ik beschouwde de gehouden preken als de inleiding. We gingen dus vrijwel gelijk in gesprek. Voor de pauze waren er twee workshops: 1. Doopbelofte in praktijk, dus meer over geloofsopvoeding, bijvoorbeeld vertelde een ouderling daar over wat hij in het gezin doet aan huisgodsdienst. 2. Doorpraten met de predikant over ?kinderdoop en/of volwassendoop? en verder algemeen over vragen over de doop. Na de pauze ging de hele groep nog weer in groepjes uiteen met gespreksvragen. Er waren 40 a 50 mensen van verschillende leeftijden. De avond is positief ervaren. Met name in de groepsgesprekken heeft men iets ervaren van de gemeenschap der heiligen. Een vraag was bijvoorbeeld: ?Denkt u er wel eens aan, dat u gedoopt bent, en betekent uw gedoopt - zijn iets in uw geloofsleven?? Verder was er een boekentafel en lagen doopboeken ter inzage. Wat voor mij nieuw is, is dat we nu in ons verenigingsgebouw een vitrinekast hebben neergezet, met daarin in het najaar allerlei dingen rondom de doop ( zoals: doopkaarten, boeken over doop, foto?s van de doop binnen de Koninklijke familie, informatie over doophekken, doopvonten en bekkens, doopbogen etc.). In het voorjaar vullen we de vitrinekast met allerlei over het avondmaal. En D.V. volgend jaar ben ik toe aan de Tien Geboden. Gekoppeld aan het thema ?doop? hebben we in januari en februari nog voor het eerst in de gemeente een doopcatechese van drie avonden. Verder hadden we in het kader van het thema een avond met ouders van kinderen van 4 tot circa 12 jaar over geloofsopvoeding: gezin ? school - kerk. Een avond met uitwisseling van wat er aan wensen en moeiten leeft.
Als in het voorjaar het Heilig Avondmaal aan de orde is, willen we opnieuw er een gemeenteavond over houden. Verder willen we in de week van voorbereiding een keer bij elkaar gaan komen. Dat is hier nog nooit gedaan. En in de week van voorbereiding willen we de tafel in de kerk alvast klaarzetten en die aan alle catechisatiegroepen laten zien. Ook is er dan op zaterdagavond een keer gelegenheid voor ouders om met hun kinderen naar de kerk te komen zodat de kinderen een keer mogen kijken bij de Avondmaalstafel die klaar staat. Ik zal daar vragen beantwoorden en wat vertellen en ook iemand van de kerkvoogdij kan vertellen over het avondmaalsservies van onze gemeente.
De ervaring leert inmiddels dat twee van de drie leerdiensten over de Doop drukker bezocht waren dan anders een avonddienst. Ik heb het ook aangekondigd als: samen leren over wat we ?s morgens samen in de dienst beleven.?
(Uit W. Verboom, Hulde aan de Heidelberger. Over de waarde van leerdienst en catechismuspreek, Heerenveen 2005.

Een predikant schrijft:
?Vaak laat ik ook het een en ander zien in de leerdiensten ? bijvoorbeeld een keer in grote letters het woord NOCHTANS als samenvatting van antwoord 60. Of een grote sleutel waarvan de baard een klein bijbeltje was en aan de ring een klein sleuteltje dat de ban (tucht) moest voorstellen (bij zondag 31). Of een groot rood- wit afzetlint als symbool van het verbond ? om de preek heen als symbool dat het om de hele gemeente heen ligt. Bij de zondagen over de doop (en het verbond); Rood- wit verbond, rood =het bloed van Christus dat wit wast?). Enz.? Deze predikant voegt er nog aan toe: ?Ik beleef er zelf steeds weer veel vreugde aan ? zowel aan het maken als aan het houden van de preek. Ik hoop van de gemeente ook. De jongeren vraag ik er wel eens naar op de catechisatie. Tot m?n verbazing (en geruststelling) zeggen ze de leerdiensten nog beter te kunnen volgen dan de andere diensten. In elk geval is er zeker bij hen duidelijke belangstelling.?
(Uit W.Verboom, Hulde aan de Heidelberger. Over de waarde van leerdienst en catechismuspreek, Heerenveen 2005)

Men kan na afloop van de leerdienst een samenvatting meegeven van de zondag die in de catechismuspreek aan de orde kwam. Er kunnen vragen aan worden toegevoegd voor het gesprek over de preek thuis of in een kring. Men kan de samenvattingen nummeren en in een map bewaren.